STADSGESPREK BEWONERS WETEN HET BETER

Verkokering is een berucht en hardnekkig probleem binnen de maatschappelijke sector. Er is geen handboek om het op te lossen, maar het helpt om erover na te denken. Dat is wat we in dit Stadsgesprek gaan doen.

Dit Stadsgesprek bestaat uit twee delen:


• In gesprek met Jos van der Lans, we kijken terug op decentralisaties in het sociale domein.

• Daarna twee voorbeelden in A’dam van ontkokering.


Inleiding

Verkokering is een lang probleem. Om te ontkokeren is veel gedaan, waaronder decentralisaties 
In de troonrede in 2013 benoemde de koning de overgang van de verzorgingsstaat naar de participatiesamenleving. Op 1 januari 2015 ging een van de grootste verbouwingen van de overheid van start. Sindsdien is de gemeente verantwoordelijk voor de participatiewet, wmo en jeugdwet. Dit ging gepaard met bezuinigingen. Maar ook met beloftes. Decentralisatie zou bijdragen aan ontkokering en dichter bij de burger staan.

Deel 1 – In gesprek met Jos van der Lans

Jos van der Lans publiceerde als cultuurpsycholoog veel over de decentralisatie van het sociaal domein, zoals de serie Nabij is beter op Sociale Vraagstukken.

Achtergrond decentralisaties

Jos vertelt: “Decentralisaties zijn niet in 2015 begonnen. Als je de geschiedenis van de verzorgingsstaat in notendop neemt, zie je het ontstaan van allerlei wetten. De discussie kwam op gang dat het ver van burgers was geregeld. 2015 was het slothoofdstuk van een langdurig proces. De kosten van het institutioneel veld gingen omhoog. Decentraal zou betekenen: dichter bij de burger, beter georganiseerd en dan ook nog goedkoper.”

“Zelfredzaamheid staat voorop. Als de overheid bureaucratisch is, ligt het argument voor de hand, dat mensen zelf beter regie over hun leven kunnen nemen en dat die niet afhankelijk moet zijn van instanties die bureaucratisch zijn.

Beloftes

Er zit een element van onvermogen in. We hebben al die professionals, die vliegen allemaal op een bepaalde manier op mensen af en we krijgen dat niet goed ontkokerd. Dus, als we die instanties niet tot samenwerking dwingen, maar als we een gebied maken waarin ze moeten samenwerken lukt het misschien beter. Dat werkgebied is de wijk geworden. 80% van de Nederlandse gemeenten werkt met wijkteams. Daarin werken professionals van verschillend kaliber samen om mensen snel ondersteuning te kunnen bieden.”

“Een andere belofte is dat burgers invloed krijgen op hun eigen leefomgeving en op de dienstverlening in hun buurt. Ik noem decentralisatie weleens de kortste weg naar de hemel.”

De resultaten van vijf jaar

De wijkordening begint wel op gang te komen. Maar je ziet ook dat het in zo’n proces heel moeilijk is om uit je institutionele logica te stappen. Dat is voor zowel professionals, als ambtenaren en burgers moeilijk. Wijkteams worden een soort spons van allerlei problemen, schulden, taalproblemen etc. De verhouding met informele zorg is er een beetje bij ingeschoten.”

“In zo’n wijk acteren heel veel mensen met hun eigen logica (belangen) die elkaar wel opzoeken maar elkaar niet altijd verstaan. Burgerorganisatie doet beroep op de overheid, maar voordat je in de subsidiemolen terechtkomt moet je je aanpassen aan de logica van de overheid. Dat is een open mentaliteit die bij al die partijen moet ontstaan om op een gelijkwaardige manier met elkaar om te gaan.”

“Een probleem is dat er geen partij is die dat gesprek op gang brengt en die de gemeenschappelijkheid organiseert. Dus krijg je een situatie waarin mensen bij hun eigen belang blijven. Wie trekt eigenlijk de samenwerking?”